Tìm hiểu về tín ngưỡng thờ cúng ông bà tổ tiên ngày Tết của người Việt Nam

Nếu là người Việt Nam thì dù ở đâu trên thế giới, họ vẫn một lòng hướng về ông bà tổ tiên, điều này được thể hiện thông qua những lối sống, các ngày lễ, Tết… Vậy bạn đã bao giờ thắc mắc về cội nguồn cũng như bản chất của tín ngưỡng thờ cúng ông bà tổ tiên chưa? Nếu còn chưa rõ thì hãy đọc bài viết dưới đây ngay nào.

>> Muốn chuyển bàn thờ sang vị trí khác thì cần phải chuẩn bị những gì, cúng ra sao?

Tín ngưỡng thờ cúng ông bà tổ tiên ngày Tết là gì?

Tín ngưỡng thờ cúng ông bà tổ tiên là quan điểm và hành động về sự tồn tại và mối liên hệ giữa linh hồn ông bà, những người đã khuất với con cháu ở thế giới thực tại. Người Việt Nam nói riêng và dân cư ở một số quốc gia khác có tục thờ cúng tổ tiên cho rằng ông bà tổ tiên sẽ ở thế giới bên kia để dõi theo những hành vi, việc làm dúng và sai của con cháu, từ đó họ sẽ phù hộ hoặc quở trách.

Hầu hết trong mỗi gia đình Việt Nam đều có một bàn thờ ông bà tổ tiên. Bàn thờ to hay nhỏ tùy thuộc vào điều kiện và hoàn cảnh của từng gia đình. Tuy nhiên, mỗi bàn thờ phải có ít nhất là di ảnh người đã mất, lư hương và nhang. Đây được xem là biểu hiện cơ bản nhất của một cá nhân hoặc một gia đình theo tín ngưỡng thờ cúng ông bà tổ tiên.

Tham khảo thêm: Văn khấn tất niên ngày 30 Tết Quý Mão 2023 chuẩn, chi tiết

Nguồn gốc của tín ngưỡng thờ cúng ông bà tổ tiên ngày Tết

Thờ cúng ông bà tổ tiên là một tín ngưỡng rất quan trọng trong đời sống tâm linh của người Việt. Cho đến nay, có rất nhiều ý kiến, quan điểm xoay quanh vấn để cội nguồn của tín ngưỡng này, có người cho rằng đây là một tín ngưỡng bắt nguồn từ người Hán của Trung Quốc.

Một ý kiến khác cho rằng tín ngưỡng này là vấn đề nội sinh của cộng đồng người Việt thời xưa. Mặc dù có nhiều ý kiến khác nhau về cội nguồn, nhưng trên hết chúng ta đều hiểu rằng thờ cúng tổ tiên là một tập tục được gìn giữ và di truyền từ bao đời nay.

Trên thực tế, sự đô hộ và cai trị của phương Bắc đã tác động mạnh mẽ đến đời sống người dân Việt Nam, trong số đó có thể kể đến Khổng giáo và Nho giáo, hai tôn giáo đề cao về lòng hiếu nghĩa, đạo làm người và hình thành quan điểm “uống nước nhớ nguồn”.

Ngoài ra, tín ngưỡng này có thể được nhìn từ góc độ phát triển kinh tế sản xuất, bởi lẽ trong quá trình săn bắt, trồng trọt và hái lượm, người Việt cũng như một số dân cư của các quốc gia Đông Nam Á khác đều rất tin tưởng và đặt hết tâm tư vào gia đình và cội nguồn của chính mình.

Cụ thể, nền văn minh lúa nước ở Việt Nam trở thành yếu tố để cư dân nơi đây sinh sống theo chế độ phụ hệ và hình thành nên các làng xã sinh sống quây quần và bảo vệ nhau. Vì thế có thể thấy rằng, cuộc sống của người Việt đã có sự gắn kết chặt chẽ không chỉ với gia đình và còn đối với tổ tiên ông bà, những người đã khuất, thậm chí là những người đã hi sinh để giữ gìn cuộc sống của họ.

Về sau, sự thành kính, tôn sùng và biết ơn đối với ông bà tổ tiên lại được đề cập sâu sắc trong các bài Kinh kệ của Phật giáo, một tôn giáo lớn ở Việt Nam. Vì lẽ đó mà tín ngưỡng thờ cúng ông bà tổ tiên của người Việt Nam lại được nhấn mạnh và quan tâm nhiều hơn nữa.

Nghi thức thờ cúng ông bà tổ tiên ngày Tết

Trong đời sống hằng ngày, chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp những nghi thức cúng bái ông bà tổ tiên. Người Việt Nam quan niệm rằng khi chết đi, linh hồn của ông bà tổ tiên sẽ đến bên một thế giới khác nhưng vẫn có lúc họ tồn tại xung quanh chúng ta, chứng kiến những điều diễn ra hằng ngày. Vì thế, trong các bữa cơm, bữa tiệc quan trọng của gia đình đều không thể thiếu nghi thức vái lạy ông bà.

Bởi quan niệm này mà ngày tang ma được xem là nghi thức cúng bái lớn nhất và linh thiêng nhất. Gia chủ tin rằng tang ma là nghi lễ quan trọng thứ 3 trong đời người từ lúc sinh ra đến lúc mất đi (tiệc thôi nôi, cưới hỏi và tang ma), vì thế họ chuẩn bị rất chu đáo và cẩn thận, với mong muốn đưa linh hồn của ông bà về với tổ tiên ở một thế giới khác.

Trong các dịp lễ lớn như Tết Nguyên Đán, Tết Đoan Ngọ, Lễ Vu Lan, Tết Trung thu,… mỗi gia đình đều dành một ngày hoặc một buổi để bày trí và cúng kiến ông bà. Trong các ngày lễ này, việc cúng kiến được thực hiện nhằm mục đích kêu gọi vong hồn của ông bà về xum vầy và thưởng thức các mâm cỗ do con cháu chuẩn bị.

>> Cách chọn hoa chưng bàn thờ tổ tiên ngày Tết

Bên cạnh đó, ngày giỗ (ngày tưởng nhớ ngày mất của ông bà) hay còn được gọi là kỵ nhật, cũng được xem là một dịp quan trọng. Vào ngày này, gia chủ không chỉ cúng kiến để mời vong hồn của ông bà về thăm gia đình mà còn là dịp để các thành viên trong gia đình quây quần bên nhau, tạo sự gắn bó và đoàn kết trong gia đình và gia tộc.

Như đã giải thích ở phần nguồn gốc, người Việt Nam đã sinh sống với nền văn minh lúa nước từ thuở sơ khai, vì thế tín ngưỡng thờ cúng ông bà tổ tiên đôi khi được mở rộng ra ở quan niệm thờ cúng các vị thần, các anh hùng liệt sĩ, những người có công trong quá trình khai hoang, bảo vệ và phát triển đất nước.

Chẳng hạn, vào ngày Giỗ tổ Hùng Vương, ngày mất của Chủ tịch Hồ Chí Minh,… người dân cũng thực hiện những nghi thức cúng bái rất trang trọng và thiêng liêng nhằm nhắc nhở con cháu đời sau đời đời nhớ ơn đến những công lao mà thế hệ trước đã tạo dựng nên.

Ý nghĩa của tín ngưỡng thờ cúng ông bà tổ tiên ngày Tết

Thờ cúng ông bà tổ tiên là một trong những tín ngưỡng mang ý nghĩa to lớn trong đời sống cộng đồng dân cư Việt Nam nói riêng và một số quốc gia Đông Nam Á khác nói chung.

Một mặt, tín ngưỡng này là một trong những điểm tựa tinh thần và là cơ sở cho con người vượt qua những khó khăn, thử thách trong đời sống. Mặt khác, tập tục thờ cúng ông bà sẽ giúp thế hệ con cháu biết ơn và giữ gìn truyền thống của gia đình và dòng tộc.

Song song đó, tín ngưỡng thờ cúng và biết ơn ông bà tổ tiên cũng là một trong những tiền đề quan trọng trong việc đốt cháy ngọn lửa tự hào dân tộc cần có trong mỗi người con đất Việt.

Khi biết yêu quý và trân trọng gia đình, chúng ta sẽ biết yêu thương và trân quý sự bình yên đang diễn ra ở nơi ta sinh ra, từ đó sẽ hun đúc ý chí bảo vệ và xây dựng quê hương đất nước. Thật không ngoa khi nói rằng tín ngưỡng thờ cúng ông bà tổ tiên là cội nguồn sức mạnh dân tộc.

Có thể nói, việc thờ cúng ông bà tổ tiên ngày Tết mang ý nghĩa vĩ đại và tác động to lớn đến các thế hệ mai sau và sự phát triển của quốc gia. Một đất nước luôn sống đúng với đạo lý “uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ kẻ trồng cây” thì chắc chắn sẽ có thể duy trì và tiếp nối công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước.

Với những thông tin hữu ích ở bài viết trên, Thptlequydontranyenyenbai.edu.vn hi vọng bạn có thể hiểu hơn về phong tục thờ cúng ông bà tổ tiên ngày Tết, một trong tín ngưỡng tiêu biểu nhất và có thể được xem là tôn giáo của người Việt Nam.

Xem thêm:

>> Hướng dẫn chuẩn bị mâm cúng lễ Vu Lan, cách cúng lễ Vu Lan và bài khấn

>> Cúng giao thừa: Nghi thức, lễ vật cần chuẩn bị và lưu ý khi cúng

>> Nghi thức cúng cô hồn, cúng cô hồn giờ nào và cách khấn cúng cô hồn

Kinh nghiệm hay Thptlequydontranyenyenbai.edu.vn