Soạn bài Chiếc thuyền ngoài xa Soạn văn 12 tập 2 tuần 24 (trang 69)

Chiếc thuyền ngoài xa là một trong những truyện ngắn xuất sắc của nhà văn Nguyễn Minh Châu. Tác phẩm được giới thiệu trong chương trình Ngữ văn lớp 12.

Thptlequydontranyenyenbai.edu.vn sẽ cung cấp tài liệu Soạn văn 12: Chiếc thuyền ngoài xa, kính mời bạn đọc tham khảo sau đây.

Soạn bài Chiếc thuyền ngoài xa – Mẫu 1

Soạn văn Chiếc thuyền ngoài xa chi tiết

I. Tác giả

– Nguyễn Minh Châu (1930 – 1989) quê ở làng Thơi, xã Quỳnh hải (nay là Sơn Hải), huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An.

– Đầu năm 1950, ông gia nhập quân đội và theo học ở trường Sĩ quan Lục quân Trần Quốc Tuấn.

– Từ 1952 – 1958, ông công tác và chiến đầu tại Sư đoàn 320.

– Năm 1963, Nguyễn Minh Châu về Phòng Văn nghệ quân đội, sau đó chuyển sang tạp chí Văn nghệ Quân đội.

– Năm 2000, ông được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.

– Một số tác phẩm tiêu biểu:

• Tiểu thuyết: Cửa sông (1967), Dấu chân người lính (1972), Lửa từ những ngôi nhà (1977)…
• Tập truyện ngắn: Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành (1983), Bến quê (1987)…
• Các tác phẩm viết cho thiếu nhi: Từ giã tuổi thơ (tiểu thuyết, 1974), Đảo đá kỳ lạ (1985)…
• Tiểu luận phê bình: Trang giấy trước đèn (1994)

II. Tác phẩm

1. Xuất xứ

Truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” được rút trong tập truyện ngắn cùng tên của nhà văn Nguyễn Minh Châu (1987).

2. Bố cục

Gồm 3 phần:

• Phần 1: Từ đầu đến “Như trong câu chuyện cổ đầy quái đản, chiếc thuyền lưới vó đã biến mất”. Hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng.
• Phần 2: Tiếp theo đến “Ông lão lẩm bẩm, vẫn không rời mắt khỏi chiếc thuyền đang chống chọi với sóng gió giữa phá”. Câu chuyện về cuộc đời của người đàn bà hàng chài.
• Phần 3. Còn lại. Họa sĩ Phùng nói về bức ảnh được chọn trong bộ lịch năm ấy.

3. Tóm tắt

Theo yêu cầu từ trưởng phòng, Phùng phải đi về miền Trung thực hiện bộ ảnh để chào đón năm mới. Đây cũng là địa điểm mà anh từng tham chiến trong thời gian chống Mỹ. Sau khi tìm hiểu và quyết định chọn chủ đề cho bộ lịch đó là chiếc thuyền đánh cá trong một buổi sáng bình minh. Khi đã hoàn thành bộ ảnh, anh quay về bờ thì chứng kiến cảnh tượng người đàn ông hàng chài to lớn đang đánh đập người phụ nữ. Đứa con tên Phác chạy ra can ngăn. Cứ thế cảnh tượng đó diễn ra liên tiếp, không thể chịu được Phùng quyết định vào ngăn cản thì bị người đàn ông đánh bị thương nhẹ. Ngay sau đó, Chánh án tên là Đẩu là bạn của Phùng mời người đàn bà hàng chài lên tòa án huyện để giải quyết. Tại đây Đẩu khuyên người đàn bà hàng chài bỏ người chồng vũ phu kia. Người đàn bà giải thích lí do vì sao chồng đánh và kể về người chồng của mình. Phùng và Đẩu hiểu ra rằng mặc cho bị ngược đãi về thể xác nhưng cả người đàn bà và những đứa con cần người đàn ông gánh vác trách nhiệm gia đình và nuôi sống gia đình. Phùng nhận ra rằng nhìn nhận mọi việc đơn giản bằng vẻ ngoài không thôi thì chưa đủ.

III. Đọc – hiểu văn bản

1. Hai phát hiện của họa sĩ nhiếp ảnh Phùng

a. Phát hiện về nghệ thuật

– Hoàn cảnh:

• Để có thể xuất bản một bộ lịch nghệ thuật về thuyền và biển, trưởng phòng đã đề nghị nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng đi chụp thực tế bổ sung một bức ảnh cảnh biển buổi sáng có sương mù.
• Nhân chuyến thăm Đẩu – người bạn chiến đấu năm xưa, Phùng đi tới một vùng biển từng là chiến trường cũ.
• Phùng đã phục kích mấy buổi sáng mà vẫn chưa chụp được bức ảnh nào. Sau gần một tuần lễ, Phùng quyết định thu vào tờ lịch cảnh thuyền thu lưới vào buổi bình minh.

– Khung cảnh mà Phùng phát hiện “cảnh trời cho đắt giá”:

• Nhận xét “một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ”, “Mũi thuyền in một nét mơ hồ…vào bời”, một vẻ đẹp đơn giản và toàn bích.
• Đây là cảnh tượng kì diệu của thiên nhiên, cuộc sống khi nhìn từ xa.

– Tâm trạng của họa sĩ Phùng: bối rối trước cái đẹp: “trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào”, nhận ra rằng “bản thân cái đẹp chính là đạo đức”. Đó là niềm hạnh phúc của người nghệ sĩ khi bắt gặp cái đẹp, anh nhận ra vai trò thực sự của nghệ thuật.

b. Phát hiện bức tranh cuộc sống đầy nghịch lí

– Từ chiếc thuyền nhỏ đẹp đẽ vừa rồi, Phùng nhìn thấy:

• Một người đàn bà thô kệch xấu xí, mặt đầy sự mệt mỏi bước ra và một lão chồng với tấm lưng rộng, mái tóc tổ quạ, đôi mắt độc dữ cùng bước ra từ con thuyền.
• Lão chồng độc ác, vũ phu: “dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào lưng người đàn bà”, “vừa đánh vừa nguyền rủa bằng cái giọng rên rỉ đau đớn”.
• Thằng bé Phác yêu thương mẹ hết mực, căm giận người cha…

– Thái độ của Phùng: “kinh ngạc đến mức trong mấy phút đầu, tôi cứ đứng há mồm ra mà nhìn”. Phùng ngỡ ngàng nhận ra bản chất thực sự của cái đẹp anh vừa bắt được.

– Ý nghĩa:

• Đằng sau cái đẹp của ngoại cảnh là cái xấu xa của cuộc sống bị khuất lấp.
• Người họa sĩ cần phải có cái nhìn đa diện trước cuộc sống.

2. Câu chuyện về người đàn bà ở tòa án huyện

* Vẻ đẹp của người đàn bà hàng chài:

– Ngoại hình: trạc ngoài bốn mươi, thân hình quen thuộc của đàn bà vùng biển, cao lớn với những đường nét thô kệch, tấm lưng áo bạc phếch và rách rưới, nửa thân dưới ướt sũng…

=> Hình ảnh một người phụ nữ xấu xí, lam lũ và khổ cực.

– Tính cách:

• Một người phụ nữ hiền lành, nhút nhát: Khi chánh án Đẩu đề nghị chị nên ly hôn, chị ta van xin “con lạy quý tòa … đừng bắt con bỏ nó”.
• Một người phụ nữ từng trải: “Lòng các chú tốt, nhưng các chú đâu phải là người làm ăn…”
• Một người phụ nữ giàu đức hy sinh: Nhận mọi lỗi lầm về mình “Giá tôi đẻ ít đi…”, hiểu được nỗi khổ của chồng “người đàn ông bản chất vốn không phải kẻ vũ phu, độc ác, anh ta chỉ là nạn nhân của cuộc sống đói khổ. Người chồng là chỗ dựa khi có biển động…”.
• Một người phụ nữ giàu tình yêu thương: “Đàn bà ở thuyền chúng tôi phải sống cho con chứ…”, “Vui nhất là lúc ngồi nhìn đàn con chúng nó được ăn no”…

– Qua câu chuyện và thái độ của người đàn bà, có thể nhận thấy người đàn bà là hiện thân cho kiếp người bất hạnh bị cái đói khổ, cái ác và số phận đen đủi dồn đến chân tường. Nhưng ở chị ta lại có một tâm hồn vị tha, tình yêu thương tha thiết và là người từng trải, sâu sắc.

* Thái độ của chánh án Đẩu và nhiếp ảnh Phùng khi người đàn bà quyết không bỏ chồng:

– Cảm thấy giận dữ, bất bình trước hoàn cảnh của người hàng chài.

– Sau khi nghe tâm sự của người đàn bà anh ta thấy như có “một cái gì vừa mới vỡ ra”.

=> Ý nghĩa: Cần phải có cái nhìn đa diện về cuộc sống, không nhìn hiện tượng mà đánh giá toàn bộ bản chất của vấn đề.

Soạn văn Chiếc thuyền ngoài xa ngắn gọn

I. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Phát hiện thứ nhất của người nghệ sĩ nhiếp ảnh là gì? Anh đã phát hiện như thế nào về vẻ đẹp của chiếc thuyền ngoài xa trên biển sớm mù sương?

* Phát hiện thứ nhất của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng là phát hiện về nghệ thuật.

* Anh đã phát hiện về vẻ đẹp của chiếc thuyền ngoài xa là một “cảnh trời cho đắt giá”:

• Nhận xét “một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ”, “Mũi thuyền in một nét mơ hồ…vào bời”, một vẻ đẹp đơn giản và toàn bích.
• Đây là cảnh tượng kì diệu của thiên nhiên, cuộc sống khi nhìn từ xa.

– Tâm trạng của họa sĩ Phùng: bối rối trước cái đẹp: “trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào”, nhận ra rằng “bản thân cái đẹp chính là đạo đức”. Đó là niềm hạnh phúc của người nghệ sĩ khi bắt gặp cái đẹp, anh nhận ra vai trò thực sự của nghệ thuật.

Câu 2. Phát hiện thứ hai của người nghệ sĩ nhiếp ảnh mang đầy nghịch lí. Anh đã chứng kiến và có thái độ như thế nào trước những gì diễn ra ở gia đình thuyền chài?

– Phát hiện thứ hai của nghệ sĩ nhiếp ảnh là bức tranh cuộc sống đầy nghịch lí.

– Thái độ của Phùng: “kinh ngạc đến mức trong mấy phút đầu, tôi cứ đứng há mồm ra mà nhìn”. Phùng ngỡ ngàng nhận ra bản chất thực sự của cái đẹp anh vừa bắt được.

Câu 3. Câu chuyện của người đàn bà ở tòa án huyện nói lên điều gì?

– Câu chuyện của người đàn bà hàng chài đã cho thấy một hiện thực khó khăn mà con người phải đối mặt trong cuộc sống.

– Hình ảnh người đàn bà tưởng chừng cam chịu, ngu dốt, yếu đuối hóa ra lại là người bản lĩnh, thấu hiểu lẽ đời, giàu đức hi sinh và sống cho con chứ không sống cho mình.

– Chúng ta không thể nhìn cuộc sống một cách đơn giản, một chiều mà phải có cái nhìn đa chiều đa diện để hiểu đúng bản chất của đối tượng và phát hiện những vẻ đẹp tiềm ẩn sâu xa sau lớp vẻ ngoài xù xì, thô nhám của cuộc sống.

Câu 4. Nêu cảm nghĩ về các nhân vật: người đàn bà vùng biển, lão đàn ông độc ác, chị em thằng Phác, người nghệ sĩ nhiếp ảnh.

– Người đàn bà vùng biển: Một người phụ nữ xấu xí, vất vả nhưng giàu đức hy sinh, tình yêu thương con cái.

– Lão đàn ông độc ác: Vừa là thủ phạm gây nên đau khổ cho chính những người thân trong gia đình, vừa là nạn nhân của cuộc sống.

– Chị em thằng Phác: Những đứa trẻ giàu tình yêu thương mẹ, nhưng có cuộc sống bất hạnh khi phải chứng kiến cảnh bạo lực gia đình.

– Nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng: một người nghệ sĩ nhạy cảm, giàu lòng nhân ái.

Câu 5. Cách xây dựng cốt truyện của Nguyễn Minh Châu trong tác phẩm này có gì độc đáo?

Những phát hiện liên tiếp:

– Phát hiện vẻ đẹp tuyệt đỉnh của ngoại cảnh khi chiếc thuyền ở xa.

– Phát hiện cảnh tàn khốc của gia đình hàng chài khi chiếc thuyền lại gần.

– Phát hiện vẻ đẹp khuất lấp của người đàn bà qua cuộc trò chuyện ở tòa án huyện.

=> Qua những phát hiện này, nhà văn đã gửi gắm tư tưởng nghệ thuật của mình.

Câu 6. Ngôn ngữ kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật trong truyện có gì đáng chú ý?

– Ngôn ngữ kể chuyện: kể theo ngôi thứ nhất – lời của nhân vật Phùng – một người nghệ sĩ, từ đó tạo ra một điểm nhìn trần thuật độc đáo.

– Ngôn ngữ nhân vật: sinh động, phù hợp với tính cách của từng người.

II. Luyện tập

Nhân vật nào trong truyện để lại cho anh (chị) ấn tượng sâu sắc nhất? Vì sao?

– Học sinh tự chọn một nhân vật.

– Gợi ý: Nhân vật người đàn bà hàng chài.

Lý do: Đây là một người phụ nữ giàu đức hy sinh, tình yêu thương – biểu tượng đẹp đẽ cho người phụ nữ Việt Nam. Qua câu chuyện nhân vật này, người đọc cũng nhận ra một bài học sâu sắc. Không thể nhìn cuộc sống một cách đơn giản, một chiều mà phải có cái nhìn đa chiều đa diện.

Soạn bài Chiếc thuyền ngoài xa – Mẫu 2

I. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Phát hiện thứ nhất của người nghệ sĩ nhiếp ảnh là gì? Anh đã phát hiện như thế nào về vẻ đẹp của chiếc thuyền ngoài xa trên biển sớm mù sương?

– Phát hiện thứ nhất là phát hiện về nghệ thuật.

– Anh đã phát hiện về vẻ đẹp của chiếc thuyền ngoài xa trên biển sớm mù sương:

• “một cảnh đắt trời cho”
• “một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ”
• “một vẻ đẹp thực đơn giản và toàn bích”

Câu 2. Phát hiện thứ hai của người nghệ sĩ nhiếp ảnh mang đầy nghịch lí. Anh đã chứng kiến và có thái độ như thế nào trước những gì diễn ra ở gia đình thuyền chài?

• Phát hiện thứ hai là bức tranh cuộc sống đầy nghịch lí
• Thái độ của Phùng: “kinh ngạc đến mức trong mấy phút đầu, tôi cứ đứng há mồm ra mà nhìn”…

Câu 3. Câu chuyện của người đàn bà ở tòa án huyện nói lên điều gì?

Câu chuyện của người đàn bà hàng chài nói lên một hiện thực về người phụ nữ trong cuộc sống. Người đàn bà tưởng chừng cam chịu, ngu dốt, yếu đuối hóa ra lại là người bản lĩnh, thấu hiểu lẽ đời, giàu đức hi sinh và sống cho con chứ không sống cho mình.

=> Chúng ta không thể nhìn cuộc sống một cách đơn giản, một chiều mà phải có cái nhìn đa chiều đa diện để hiểu đúng bản chất của đối tượng và phát hiện những vẻ đẹp tiềm ẩn sâu xa sau lớp vẻ ngoài xù xì, thô nhám của cuộc sống.

Câu 4. Nêu cảm nghĩ về các nhân vật: người đàn bà vùng biển, lão đàn ông độc ác, chị em thằng Phác, người nghệ sĩ nhiếp ảnh.

– Người đàn bà vùng biển: Một người phụ nữ xấu xí, thất học nhưng lại thấu hiểu lẽ đời, giàu đức hy sinh và lòng yêu thương.

– Lão đàn ông độc ác: Vừa là thủ phạm gây nên đau khổ cho chính những người thân trong gia đình, vừa là nạn nhân của cuộc sống thực tại.

– Chị em thằng Phác: Những đứa trẻ giàu tình yêu thương, hiếu thảo.

– Nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng: một người nghệ sĩ nhạy cảm, tinh tế và giàu lòng trắc ẩn.

Câu 5. Cách xây dựng cốt truyện của Nguyễn Minh Châu trong tác phẩm này có gì độc đáo?

Tình huống truyện bất ngờ: Đằng sau cảnh đẹp của con thuyền là cảnh tượng bạo lực của gia đình hàng chài; Một người phụ nữ xấu xí, thất học nhưng lại hiểu biết, vị tha và giàu lòng yêu thương.

Câu 6. Ngôn ngữ kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật trong truyện có gì đáng chú ý?

– Ngôn ngữ kể chuyện: kể theo ngôi thứ nhất – lời của nhân vật Phùng – một người nghệ sĩ, từ đó tạo ra một điểm nhìn trần thuật độc đáo.

– Ngôn ngữ nhân vật: sinh động, phù hợp với tính cách của từng người.

II. Luyện tập

Nhân vật nào trong truyện để lại cho anh (chị) ấn tượng sâu sắc nhất? Vì sao?

– Học sinh tự chọn một nhân vật.

– Gợi ý:

Nhân vật để lại cho tôi ấn tượng sâu sắc nhất là Phùng. Anh là một người nghệ sĩ nhạy cảm, có tâm huyết với công việc. Không chỉ vậy, anh còn giàu tình yêu thương, biết đồng cảm và sẻ chia với mọi người.